NUG နဲ႔ လုံၿခဳံေရးေကာင္စီ ဟန္ခ်က္ညီလွ်င္ ျမန္မာစစ္တပ္ကို ICC အေရးယူႏိုင္

■ အာဏာသိမ္းကာလ ႏွစ္ႏွစ္နီးပါးၾကာလာခ်ိန္မွာ ဖိႏွိပ္သတ္ျဖတ္မႈေတြ ပိုဆိုးလာတဲ့အတြက္ ျမန္မာစစ္တပ္ကို ႏိုင္ငံတကာရာဇဝတ္ခုံ႐ုံး (ICC) ကေန အေရးယူဖို႔ ျပည္တြင္းျပည္ပ လူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႕ေတြရဲ႕ ေတာင္းဆိုမႈေတြ ျမင့္တက္လာပါတယ္။

ျမန္မာစစ္တပ္ကို ICC ကေန အေရးယူဖို႔ ကုလသမဂၢအရာရွိေဟာင္းေတြနဲ႔ ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ အထူးအႀကံေပးေကာင္စီ (SAC-M) က ၂၀၂၂ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာ ၁၁ ရက္ေန႔က ေၾကညာခ်က္ထုတ္ျပန္ ေတာင္းဆို ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာလြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္အဖြဲ႕ AI၊ Fortify Rights လူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႕၊ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသား မ်ား ကူညီေစာင့္ေရွာက္ေရးအသင္း (AAPP)၊ လူ႔အခြင့္အေရးေစာင့္ၾကည့္အဖြဲ႕ (Human Rights Watch) တို႔ ကလည္း စစ္ေကာင္စီကို ICC ကေန တရားစီရင္ေပးဖို႔ ကုလသမဂၢလုံၿခဳံေရးေကာင္စီကို အခုႏွစ္ထဲမွာပဲ ေတာင္းဆိုထားၾကပါတယ္။

တိုင္းရင္းသား လူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႕ေတြပါဝင္တဲ့ အရပ္ဘက္အဖြဲ႕အစည္း ၁၁၆ ဖြဲ႕ကလည္း ျမန္မာစစ္ေခါင္း ေဆာင္ေတြကို ICC ကေန အေရးယူႏိုင္ေအာင္ ေဆာင္႐ြက္ေပးဖို႔ ကုလသမဂၢလူအခြင့္အေရးေကာင္စီထံ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္ မတ္လ ၇ ရက္ေန႔က စာေရးေတာင္းဆိုခဲ့ပါတယ္။ဆြီဒင္ႏိုင္ငံအေျခစိုက္ ဥပေဒပညာရွင္ ဦးေအာင္ထူး က ျမန္မာစစ္တပ္ဟာ အေျခအေန သုံးခုေအာက္ကေန ICC ရဲ႕ တရားစီရင္ပိုင္ခြင့္ထဲကို ေရာက္သြားႏိုင္တယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။

“ပထမတစ္ခုက သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံဟာ Rome Statue of the International Criminal Court ေပါ့၊ အဲဒါကို အတည္ျပဳ လက္မွတ္ထိုးထားမွ ျဖစ္တယ္။ ဒုတိယတစ္ခ်က္က ကုလသမဂၢလုံၿခဳံေရးေကာင္စီက သက္ဆိုင္ ရာတိုင္းျပည္ရဲ႕အေျခအေနကို ICC ကို လႊဲေပးတယ္။ တတိယ တစ္ခုရွိတယ္၊ အဲဒါက prosecutor ရဲ႕ အခန္းက႑။

ICC မွာ prosecutor ဆိုတဲ့ တရားစြဲအရာရွိရွိတယ္။ သူက လြတ္လပ္တဲ့ သီးသန႔္အဖြဲ႕အစည္း တစ္ရပ္ပဲ။ ဒါေၾကာင့္ တရားစြဲအရာရွိက ပုဒ္မ ၁၅ နဲ႔အညီ initiate investigation proprio motu လို႔ ေခၚတယ္၊ သူက စၿပီးေတာ့ စုံစမ္းစစ္ေဆးပိုင္ခြင့္ ရွိတယ္။ အဲဒီအေျခအေန သုံးခုေအာက္ကေနၿပီးေတာ့ သက္ဆိုင္ရာ တိုင္းျပည္ေတြဟာ ICC ရဲ႕ စီရင္ပိုင္ခြင့္အာဏာကို ေရာက္သြားႏိုင္တယ္”

ဥေရာပတိုက္ ေဘာ္လကန္ေဒသမွာ လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈေတြ ျဖစ္ခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ ႏိုင္ငံတကာရာဇဝတ္ခုံ႐ုံး ICC ကို ၁၉၉၈ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လ ၁၇ ရက္ေန႔က အီတလီႏိုင္ငံ ေရာမၿမိဳ႕မွာ စတင္ဖြဲ႕စည္းခဲ့တာပါ။

ေရာမၿမိဳ႕မွာ ျပဳလုပ္တဲ့ ႏိုင္ငံတကာညီလာခံ ဆုံးျဖတ္ခ်က္နဲ႔ ႏိုင္ငံတကာရာဇဝတ္ခုံ႐ုံး ICC ေပၚေပါက္လာတာမို႔ အဲဒီဆုံးျဖတ္ခ်က္ကို Rome Statue ေရာမသေဘာတူစာခ်ဳပ္အျဖစ္သတ္မွတ္ၿပီး ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၂၃ ႏိုင္ငံက လက္မွတ္ထိုးထားပါတယ္။ အဲဒီအထဲမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ မပါဝင္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာစစ္တပ္ကို ICC ကေန အေရးယူလို႔ မရဘူးဆိုၿပီး ေထာက္ျပေျပာဆိုတာေတြလည္း ရွိပါတယ္။

ဒီကိစၥကိုေခ်ဖ်က္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ ေရာမသေဘာတူညီခ်က္ကို လက္ခံေၾကာင္းနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံက လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြကို ICC ကေန စစ္ေဆးအေရးယူေပးဖို႔ အမ်ိဳးသားညီၫြတ္ေရးအစိုးရ (NUG) က ၂၀၂၁ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လကတည္းက ICC ထံ စာေရးတင္ျပထားၿပီးၿပီလို႔ (NUG)ရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရးဝန္ႀကီး ဦးေအာင္မ်ိဳးမင္း က ေျပာပါတယ္။

“Rome Statueရဲ႕ လုပ္ပိုင္ခြင့္ ၁၂/၃ ကိုအသုံးခ်ၿပီးေတာ့ အစိုးရတစ္ရပ္ကေန သူ႔တိုင္းျပည္မွာ လာေရာက္ၿပီး စစ္ေဆးၿပီး အေရးယူဖို႔ဖိတ္ၾကားရင္ လုပ္ႏိုင္တဲ့နည္းလမ္းတစ္ခု ရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ က်ေနာ္တို႔ NUG အစိုးရက ၂၀၂၁ ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လကေနစၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႔ ဒီလိုမ်ိဳး လာေရာက္စုံစမ္းစစ္ေဆးၿပီး အေရးယူဖို႔အတြက္ ေတာင္းဆိုတဲ့ဟာ ေၾကညာခ်က္ကို ICC ကို ပို႔ထားၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ICC တရား႐ုံးေတာ္ရဲ႕ တရားသူႀကီးမ်ားက လက္ခံရင္ေတာ့ ဒီအမႈကို က်ေနာ္တို႔ တင္ၾကားႏိုင္မယ္။ ဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အေရးယူႏိုင္မယ္”

ႏိုင္ငံတကာရာဇဝတ္ခုံ႐ုံး ICC ဟာ လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈ၊ စစ္ရာဇဝတ္မႈနဲ႔ လူသားမ်ိဳးႏြယ္ေပၚ က်ဴးလြန္တဲ့ ရာဇဝတ္မႈအပါအဝင္ ျပစ္မႉႀကီး ေလးခုကို အဓိက ကိုင္တြယ္စစ္ေဆးၿပီး က်ဴးလြန္သူ တစ္ဦးခ်င္းကိုျဖစ္ေစ၊ အုပ္စုလိုက္ကိုျဖစ္ေစ ဖမ္းဝရမ္းထုတ္ခြင့္နဲ႔ တရားစီရင္ပိုင္ခြင့္ ရွိပါတယ္။

NUG က ေရာမသေဘာတူညီခ်က္ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေအာက္ကေန ျမန္မာစစ္တပ္ကို အေရးယူႏိုင္ဖို႔ ႀကိဳးစားေနသလို ကုလသမဂၢအေထြေထြညီလာခံမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံကိုယ္စားျပဳခြင့္ ဆက္လက္ရရွိထားတဲ့ သံအမတ္ႀကီး ဦးေက်ာ္မိုးထြန္း ကလည္း ျမန္မာစစ္တပ္ကို (ICC) က အေရးယူႏိုင္ေအာင္ လုံၿခဳံေရးေကာင္စီကေန တင္ျပေပးဖို႔ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာ ၁၀ ရက္ေန႔က တိုက္တြန္းထားပါတယ္။

စစ္တပ္အရာရွိေဟာင္းေတြ စုဖြဲ႕ထားတဲ့ ေသနဂၤမဟာဗ်ဴဟာ ေလ့လာေရးအဖြဲ႕ အမႈေဆာင္ၫႊန္ၾကားေရးမႉး ဦးသိန္းထြန္းဦး ကေတာ့ (ICC) က ဘယ္အေထာက္အထားေတြေပၚ မူတည္ၿပီး လူမ်ိဳးတုံးသတ္ျဖတ္မႈနဲ႔ စြဲမွာလဲလို႔ ေမးခြန္းထုတ္ပါတယ္။

“ICC နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး က်ေနာ္တို႔ အၿမဲတမ္းေျပာေနသလိုပါပဲ၊ အစိုးရတစ္ရပ္အေနနဲ႔ကေတာ့ ရွင္းပါတယ္။ တိုက္႐ိုက္မသက္ဆိုင္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ဘယ္လိုမွ ေျဖရွင္းစရာအေၾကာင္း မရွိဘူး။ အဲဒါေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အဲေလာက္ထိ သက္ေရာက္မႈ မရွိဘူး။ ခုနက ဒုတိယတစ္ပိုင္းျဖစ္တဲ့ လုံၿခဳံေရးေကာင္စီကေန အဆိုျပဳေပး ဖို႔ေပါ့ ဟုတ္ၿပီ အဆိုျပဳေပးမယ့္အပိုင္းမွာလည္း ဘယ္အေထာက္အထားအခ်က္အလက္ေတြကို မူတည္ၿပီး က်ေနာ္တို႔က လူမ်ိဳးတုံးဆိုတဲ့ကိစၥရပ္ ျဖစ္မွာလဲ။ အဲဒါရွိေသးတယ္”

႐ိုဟင္ဂ်ာအေရးနဲ႔ဆိုရင္ေတာင္ သက္ေသအေထာက္အထား မခိုင္လုံတာေၾကာင့္ ျမန္မာစစ္တပ္ကို ICC မွာ အေရးယူဖို႔ဆိုတာ ျဖစ္မလာႏိုင္ဘူးလို႔ ဦးသိန္းထြန္းဦး က ေျပာပါတယ္။ကုလသမဂၢရဲ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ လြတ္လပ္တဲ့ စုံစမ္းစစ္ေဆးေရးယႏၲရား IIMM အဖြဲ႕ကေတာ့ သူ႔ရဲ႕ ေလးႀကိမ္ေျမာက္ အစီရင္ခံစာကို ၂၀၂၂ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလက ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီထံ တင္သြင္းရာမွာ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ ျမန္မာစစ္တပ္က်ဴးလြန္ခဲ့တဲ့ အမႈတြဲေပါင္း ၆၇ ခုအတြက္ သက္ေသအေထာက္အထားနဲ႔ ေလ့လာသုံးသပ္ခ်က္ေတြကို စုစည္းတင္ျပထားပါတယ္။ အဲဒီသက္ေသအေထာက္အထားေတြကို တရား႐ုံး စစ္ေဆးမႈေတြအတြက္ မွ်ေဝေပးသြားမယ္လို႔လည္း ေျပာထားပါတယ္။

NUG လူ႔အခြင့္အေရးဝန္ႀကီးဌာနကလည္း အာဏာသိမ္းၿပီးမွ စစ္တပ္က်ဴးလြန္ခဲ့တဲ့ ျပည္တြင္းက တိုင္ၾကားစာေတြကို အဆက္မျပတ္ ေကာက္ယူစိစစ္ၿပီး ျပင္းထန္တဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေပါင္း ၄၀၀ ေက်ာ္ ကို စနစ္တက် မွတ္တမ္းတင္ထားတယ္လို႔ RFA ကို ေျပာပါတယ္။

အဲဒီအမႈေပါင္း ၄၀၀ ေက်ာ္ကို ကုလသမဂၢလူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာရာဇဝတ္ခုံ႐ုံး (ICC) ကို ေပးပို႔ တိုင္ၾကားထားတယ္လို႔ NUG လူ႔ အခြင့္အေရးဝန္ႀကီး ဦးေအာင္မ်ိဳးမင္း က ေျပာပါတယ္။၂၀၂၁ ခုႏွစ္ မတ္လ ၂၄ရက္ေန႔ ကုလသမဂၢလူ႔အခြင့္အေရးေကာင္စီညီလာခံမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံက လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြကို တားဆီးရပ္တန႔္ဖို႔အတြက္ (ICC) အပါအဝင္ ႏိုင္ငံတကာတရား႐ုံးေတြနဲ႔ နီးနီးကပ္ကပ္ ေဆာင္႐ြက္သြားဖို႔ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်ထားပါတယ္။

ဒီဇင္ဘာလ ၂၁ ရက္ လုံၿခဳံေရးေကာင္စီ အစည္းအေဝးမွာလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ အျမန္ဆုံး ရပ္တန႔္ဖို႔နဲ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အပါအဝင္ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားအားလုံးကို ျပန္လႊတ္ေပးဖို႔ ေတာင္းဆိုတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ကို အတည္ျပဳလိုက္ပါၿပီ။ ဒီဆုံးျဖတ္ခ်က္ကို မဲခြဲရာမွာ ျမန္မာစစ္တပ္ကို ကာကြယ္ေပးေလ့ရွိတဲ့ တ႐ုတ္၊ ႐ုရွားနဲ႔ အိႏၵိယႏိုင္ငံတို႔က မေထာက္ခံဘဲ ၾကားေနခဲ့ၾကပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ ျမန္မာစစ္တပ္ကို (ICC) က အေရးယူႏိုင္ေရးအတြက္ လုံၿခဳံေရးေကာင္စီမွာ ေနာက္ထပ္ မဲခြဲဖို႔ရွိလာရင္ ျပင္းထန္တဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြ ဆက္က်ဴးလြန္ေနတဲ့ ျမန္မာစစ္တပ္ကို တ႐ုတ္နဲ႔ ႐ုရွားက ဆက္ကာကြယ္ေနဖို႔ ခက္ခဲလိမ့္မယ္လို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ လူ႔အခြင့္အေရးကြန္ရက္ (BHRN) ရဲ႕ အမႈေဆာင္ၫြန္ၾကားေရးမႉး ဦးေက်ာ္ဝင္း က ေျပာပါတယ္။

“UN မွာေပါ့ေနာ္၊ ကုလသမဂၢမွာ ဘာတစ္ခု လုပ္ထုံးလုပ္နည္းအသစ္တစ္ခု ထပ္ပိုလာလဲဆိုေတာ့ အကယ္၍ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံက ဗီတိုသုံးမယ္ဆိုရင္ အဲဒီဗီတိုသုံးမယ့္ႏိုင္ငံက ဒီကုလအေထြေထြညီလာခံမွာ ႏိုင္ငံတကာ အားလုံးကို ရွင္းျပရမယ္။ ဘာေၾကာင့္ သူဗီတို သုံးရပါသလဲဆိုတာ၊ ဆိုေတာ့ နည္းနည္းေတာ့ ဒါ ႐ုရွားနဲ႔ တ႐ုတ္ အတြက္က အက်ပ္႐ိုက္စရာ ျဖစ္လာမယ္။ ဘယ္လိုျဖစ္လာမလဲဆိုေတာ့ ျမန္မာျပည္မွာ မ်က္ဝါးထင္ထင္ လူသတ္ေနတယ္၊

႐ြာေတြမီးရႈိ႕ေနတယ္၊ ေထာင္နဲ႔ေသာင္းနဲ႔ခ်ီတဲ့ လူေတြကို ရက္ရက္စက္စက္ သတ္ပစ္လိုက္ၿပီ။ ဆိုေတာ့ ဒီဟာႀကီးကို ေထာက္ခံပါတယ္ဆိုတာကို ေျပာဖို႔ဆိုတာကေတာ့ ေတာ္ေတာ္ သူတို႔ အတြက္ ခက္ခဲလိမ့္ မယ္၊ အက်ပ္႐ိုက္လိမ့္မယ္။ ဒီမွာ ဖိအားေတာ္ေတာ္ႀကီးႀကီးမားမားတစ္ခု သူတို႔အေပၚ မွာ ေရာက္လာလိမ့္မယ္။ အဲဒီဖိအားသည္ စစ္ေကာင္စီအေပၚမွာ ေရာက္လာလိမ့္မယ္”

စစ္ေကာင္စီဘက္ကေတာ့ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလအတြင္း ကုလသမဂၢထံတင္သြင္းခဲ့တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အစီရင္ခံစာေတြဟာ အျပဳသေဘာမေဆာင္ဘဲ အပ်က္သေဘာေဆာင္တယ္လို႔ တုံ႔ျပန္ထားပါတယ္။

ေအာက္တိုဘာလ ကုလသမဂၢ တတိယေကာ္မတီအစည္းအေဝးအတြင္း ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ေဆြးေႏြးခ်က္ေတြဟာလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံကို ဂုဏ္သေရညႇိဳးႏြမ္းေစတယ္လို႔ စစ္ေကာင္စီရဲ႕ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးဌာနက ၂၀၂၂ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာ ၃၁ ရက္ေန႔က ေၾကညာခ်က္ထုတ္ၿပီး တုံ႔ျပန္ထားပါတယ္။

ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ား ကူညီေစာင့္ေရွာက္ေရးအသင္း AAPP ရဲ႕ ဒီဇင္ဘာ ၂၂ ရက္ ထုတ္ျပန္ခ်က္အရ စစ္တပ္အာဏာသိမ္း ႏွစ္ႏွစ္နီးပါးအတြင္း ႏိုင္ငံတစ္ဝန္းမွာ ျပည္သူ ၂၆၄၀ ဦး အသတ္ခံရၿပီး ၁၃,၁၀၄ ဦး ဖမ္းဆီးခံထားရဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။

source-RFA